|
|
update 20-02-2023
|
Sambeeks Heem bewaart vele voorwerpen uit de historie van het dorp, vaak geschonken door inwoners die het belangrijk vonden dat deze niet verloren gingen.
Sommige van deze voorwerpen zijn klein, andere hebben een kloek formaat. Enkele zijn kostbaar, de waarde van de meeste echter is moeilijk in geld uit te drukken.
Maar voor alle objecten geldt dat ze een bijzonder facet laten zien uit de geschiedenis van het dorp of uit het leven van de mensen die er hebben gewoond.
En dus alleszins de moeite waard zijn om te bewaren in het depot van Sambeeks Heem.
Sommige van deze voorwerpen zijn klein, andere hebben een kloek formaat. Enkele zijn kostbaar, de waarde van de meeste echter is moeilijk in geld uit te drukken.
Maar voor alle objecten geldt dat ze een bijzonder facet laten zien uit de geschiedenis van het dorp of uit het leven van de mensen die er hebben gewoond.
En dus alleszins de moeite waard zijn om te bewaren in het depot van Sambeeks Heem.
|
|
update 3-04-2021 |
Eind 1882 kwam architect Pierre Cuypers naar Sambeek. Hij was door het kerkbestuur gevraagd om de toren en de kerk op te knappen, want die waren dringend aan onderhoud toe. Pierre Cuypers (1827-1921) was destijds een veelgevraagd architect - niet zo vreemd dus dat het kerkbestuur onder leiding van pastoor Wollaert hem voor deze werkzaamheden had benaderd.
De 10,5 centimeter lange en bijna 140 jaar oude sleutel van de buitendeur van de vroegere sacristie.
Op het moment dat de architect in Sambeek was, waren er in Amsterdam twee civiele projecten van hem in uitvoering: de bouw van het Rijksmuseum en die van het Centraal Station. Pierre Cuypers stond echter vooral bekend als bouwer van kerken in neogotische stijl.
En zo wilde hij ook de Sambeekse kerk en toren gaan restaureren. Het is de vraag of het kerkbestuur daar erg gelukkig mee was. Toren en kerk zouden immers een heel ander aanzien krijgen, terwijl de kosten aanzienlijk waren. Hoe dan ook: deze plannen niet door, wél de bouw van een sacristie. Met een tussengangetje zou deze met de eeuwenoude kerk worden verbonden.
En zo wilde hij ook de Sambeekse kerk en toren gaan restaureren. Het is de vraag of het kerkbestuur daar erg gelukkig mee was. Toren en kerk zouden immers een heel ander aanzien krijgen, terwijl de kosten aanzienlijk waren. Hoe dan ook: deze plannen niet door, wél de bouw van een sacristie. Met een tussengangetje zou deze met de eeuwenoude kerk worden verbonden.
Een vooroorlogse foto van het jongenskoor De Zangertjes van Sint-Jan. Op de achtergrond is nog net de buitendeur van de sacristie te zien, waarvan de sleutel bewaard is gebleven.
De Sambeekse kerk had tot de komst van Pierre Cuypers geen sacristie gehad. Waarschijnlijk werd de ruimte achter de altaren van de twee-beukige kerk als zodanig gebruikt. Maar ideaal was dat natuurlijk niet voor het opbergen van kerkelijk zilver en alle paramenten. Vandaar dat pastoor Wollaert graag een afzonderlijke sacristie wilde. En die kwam er dus.
In 1883 was de bouw ervan gereed. Architect Cuijpers was meer dan alleen architect. Om dat alles qua stijl bij elkaar moest passen, had hij in zijn woonplaats Roermond een eigen atelier waar heiligenbeelden, kerkbanken, kandelaars, enz. werden gemaakt. Ook onderhield hij nauwe contacten met tegelfabrikanten, die vloer- en muurtegels van decoraties voorzagen die pasten bij het interieur van zijn kerken.
In 1883 was de bouw ervan gereed. Architect Cuijpers was meer dan alleen architect. Om dat alles qua stijl bij elkaar moest passen, had hij in zijn woonplaats Roermond een eigen atelier waar heiligenbeelden, kerkbanken, kandelaars, enz. werden gemaakt. Ook onderhield hij nauwe contacten met tegelfabrikanten, die vloer- en muurtegels van decoraties voorzagen die pasten bij het interieur van zijn kerken.
Plattegrond van de vroegere Sambeekse kerk, met rechtsboven de aangebouwde sacristie. Tekening: Architectenbureau F.C.W. Schütz.
De sacristie die Cuijpers in Sambeek bouwde, had twee deuren: een verbindingsdeur naar de kerk en een buitendeur in het tussengangetje.
Eind 1944 werd door Duitse militairen tot twee keer toe geprobeerd om de toren op te blazen. Die pogingen mislukten: de toren bleef - hoewel zwaar beschadigd - overeind staan en zou na de oorlog worden gerestaureerd. De kerk echter kon niet behouden blijven en werd gesloopt. De ronde binnendeur van sacristie naar kerk is echter bewaard gebleven en fungeert nu als toegangsdeur naar de ruimte onder de toren.
Ook de sacristie is afgebroken. De sleutel van de buitendeur werd sindsdien bewaard door koster Gerrit Kusters, die hem als een bijzonder aandenken beschouwde aan het werk dat hij jarenlang in sacristie en kerk voor de parochie had verricht. Na diens overlijden kreeg zijn oudste zoon Frans de sleutel, die hem in 2019 overdroeg aan Sambeeks Heem omdat die - zo vond hij - 'in Sambeek thuishoort'.
De sleutel is een echte 'Cuijpers-sleutel'. Hij werd immers in opdracht van de architect vervaardigd door een slotenmaker, die nauw met hem samenwerkte.
Eind 1944 werd door Duitse militairen tot twee keer toe geprobeerd om de toren op te blazen. Die pogingen mislukten: de toren bleef - hoewel zwaar beschadigd - overeind staan en zou na de oorlog worden gerestaureerd. De kerk echter kon niet behouden blijven en werd gesloopt. De ronde binnendeur van sacristie naar kerk is echter bewaard gebleven en fungeert nu als toegangsdeur naar de ruimte onder de toren.
Ook de sacristie is afgebroken. De sleutel van de buitendeur werd sindsdien bewaard door koster Gerrit Kusters, die hem als een bijzonder aandenken beschouwde aan het werk dat hij jarenlang in sacristie en kerk voor de parochie had verricht. Na diens overlijden kreeg zijn oudste zoon Frans de sleutel, die hem in 2019 overdroeg aan Sambeeks Heem omdat die - zo vond hij - 'in Sambeek thuishoort'.
De sleutel is een echte 'Cuijpers-sleutel'. Hij werd immers in opdracht van de architect vervaardigd door een slotenmaker, die nauw met hem samenwerkte.
