|
|
update 12-09-2020
|
Sambeekse pastoor gaat onbedoeld in de fout
Burgemeester Christiaan van den Bosch zal het met grote tegenzin hebben gedaan: de pastoor van Sambeek aangeven bij de officier van justitie bij de arrondissementsrechtbank in 's-Hertogenbosch. Maar hij kon niet anders. Pastoor Peter Bonants was op 29 mei 1846 in de fout gegaan door een kerkelijk huwelijk in te zegenen van een paar dat nog niet voor de wet was getrouwd. En dat was - en is nu nog steeds - ten strengste verboden.
Natuurlijk wist de pastoor dat. "Maar hij is te goeder trouw geweest", schreef de burgemeester aan de officier van justitie. "De pastoor heeft aan het aanstaande echtpaar gevraagd of ze wettelijk gehuwd waren. En dat hadden zij bevestigd, waarna het kerkelijk huwelijk is ingezegend." En omgekeerd had burgemeester Christiaan van de Bosch van deze kerkelijke inzegening niet geweten toen het stel zich bij hem meldde om een wettelijk huwelijk te sluiten. Dat moest trouwens ook nog worden uitgesteld omdat van de bruidegom op dat moment geen geboorteakte bekend was.
Natuurlijk wist de pastoor dat. "Maar hij is te goeder trouw geweest", schreef de burgemeester aan de officier van justitie. "De pastoor heeft aan het aanstaande echtpaar gevraagd of ze wettelijk gehuwd waren. En dat hadden zij bevestigd, waarna het kerkelijk huwelijk is ingezegend." En omgekeerd had burgemeester Christiaan van de Bosch van deze kerkelijke inzegening niet geweten toen het stel zich bij hem meldde om een wettelijk huwelijk te sluiten. Dat moest trouwens ook nog worden uitgesteld omdat van de bruidegom op dat moment geen geboorteakte bekend was.
Interieur van de oude kerk van Sambeek, die stond op het huidige kerkplein. Zo ongeveer moet ten tijde van pastoor Bonants de kerk er van binnen hebben uitgezien.
Voor de officier van justitie in 's-Hertogenbosch echter was de handelwijze van Peter Bonants voldoende reden om tot vervolging over te gaan. De zaak diende op 10 september 1846 - nog geen vier maanden later dus. De aanklacht luidde: de pastoor had onzorgvuldig gehandeld. Hij had niet alleen moeten vrágen of het stel wettelijk gehuwd was, maar hij had zich daarvan ook moeten vergewissen bij de ambtenaar van de burgerlijke stand, in dit geval burgemeester Christiaan van den Bosch. En dat had hij dus verzuimd.
De pastoor zelf was niet bij de rechtszaak aanwezig. Hij liet zich vertegenwoordigen door mr. N.F. Sassen, destijds een bekende advocaat. Welke verzachtende argumenten deze aanvoerde voor de foute handelwijze van de pastoor staat niet in het vonnis vermeld. Wél dat het voor de drie rechters van de arrondissementsrechtbank zonneklaar was dat de in 1793 in Holthees geboren Peter Bonants onjuist had gehandeld. De pastoor werd veroordeeld tot een boete van acht gulden. Ook de proceskosten van 57 gulden 28 cent waren voor zijn rekening. In totaal ging het om een bedrag van 65 gulden 28 cent, overeenkomend met zo'n 625 euro nu.
De pastoor zelf was niet bij de rechtszaak aanwezig. Hij liet zich vertegenwoordigen door mr. N.F. Sassen, destijds een bekende advocaat. Welke verzachtende argumenten deze aanvoerde voor de foute handelwijze van de pastoor staat niet in het vonnis vermeld. Wél dat het voor de drie rechters van de arrondissementsrechtbank zonneklaar was dat de in 1793 in Holthees geboren Peter Bonants onjuist had gehandeld. De pastoor werd veroordeeld tot een boete van acht gulden. Ook de proceskosten van 57 gulden 28 cent waren voor zijn rekening. In totaal ging het om een bedrag van 65 gulden 28 cent, overeenkomend met zo'n 625 euro nu.
Eerst pagina van het vonnis, uitgesproken tegen pastoor Peter Bonants.
Ten tijde van zijn veroordeling was Peter Bonants al 19 jaar pastoor van Sambeek. De vaak tegendraadse geestelijke lag herhaaldelijk in de clinch met het gemeentebestuur. Zijn 'finest hour' beleefde hij vijf jaar voordat de rechtszaak plaatsvond, toen hij als woordvoerder van alle inwoners van Sambeek koning Willem II bij een kort bezoek aan het dorp had mogen toespreken. Peter Bonants overleed in 1879, na 52 jaar pastoor van Sambeek te zijn geweest.
Kennisgeving van het overlijden van pastoor Bonants in dagblad De Tijd van 29 maart 1879.
Trouwens: het stel wier huwelijk te vroeg door hem kerkelijk was ingezegend trouwde op 21 november 1846 alsnog voor de wet. De geboorteakte van de bruidegom was toen kennelijk boven water gekomen.
Rond de Toren dd 6 juli 2020
|
|
update 12-09-2020
|
Eten en drinken op kosten van Sambeek
Veel mensen vinden het prettig als een ander voor hen het eten en drinken in een horecagelegenheid betaalt. Dat is nu zo en vroeger was het niet anders.
Op donderdag 3 en vrijdag 4 juni 1756 verbleef Johan van der Plaat in Sambeek. Hij was een vooraanstaand man in het bestuur van het Land van Cuijk. Hij woonde in Grave, maar op die twee dagen was hij in Sambeek om de grote schouw uit te voeren. Daarbij werden alle wegen en waterwegen van het dorp gecontroleerd. Als er iets niet in orde was, moest dat worden hersteld. Vaak op kosten van het dorp, soms ook door de eigenaren van de naastliggende gronden.
Op donderdag 3 en vrijdag 4 juni 1756 verbleef Johan van der Plaat in Sambeek. Hij was een vooraanstaand man in het bestuur van het Land van Cuijk. Hij woonde in Grave, maar op die twee dagen was hij in Sambeek om de grote schouw uit te voeren. Daarbij werden alle wegen en waterwegen van het dorp gecontroleerd. Als er iets niet in orde was, moest dat worden hersteld. Vaak op kosten van het dorp, soms ook door de eigenaren van de naastliggende gronden.
Bij de viering van het 500-jarig bestaan van het gilde in 1921 was herberg De Gouden Leeuw voor het laatst in gebruik.
Johan van der Plaat was niet alleen naar Sambeek gekomen. Hij had drie medewerkers bij zich en samen verbleven ze in de herberg van Jasper Clabbers. Deze stond op de hoek Grotestraat/Schilderstraat, daar waar nu het Pastoor de Vochtplein is. Bij het bezoek van Johan van der Plaat had de herberg nog geen naam, maar in 1815 zou deze eerst De Roode Leeuw en later De Gouden Leeuw worden genoemd.
Jasper Clabbers was niet alleen herbergier, hij bekleedde in Sambeek ook het ambt van plaatsvervangend schout, een verre voorloper van de huidige burgemeester.
En dat was een profijtelijke combinatie. Want de kosten die Johan van der Plaat en zijn medewerkers maakten, declareerde Jasper Clabbers bij het dorpsbestuur van Sambeek. Zijn nota van de grote schouw in 1756 is bewaard. De gasten uit Grave deden het niet zuinig aan, zo blijkt daaruit. Het dorp Sambeek betaalde toch wel.
Jasper Clabbers was niet alleen herbergier, hij bekleedde in Sambeek ook het ambt van plaatsvervangend schout, een verre voorloper van de huidige burgemeester.
En dat was een profijtelijke combinatie. Want de kosten die Johan van der Plaat en zijn medewerkers maakten, declareerde Jasper Clabbers bij het dorpsbestuur van Sambeek. Zijn nota van de grote schouw in 1756 is bewaard. De gasten uit Grave deden het niet zuinig aan, zo blijkt daaruit. Het dorp Sambeek betaalde toch wel.
Op het einde van zijn leven verhuisde Jasper Clabbers naar een van de fraaiste panden van Sambeek aan het Vrijthof, dat destijds stond op de plek van het huidige adres Torenstraat 51. Hij overleed in 1773 op 60-jarige leeftijd.
Op donderdag 3 juni waren de vier heren 's avonds gearriveerd. Ze kregen een avondmaal voorgezet en er werd wat gedronken, niet alleen bier of wijn maar ook koffie - toen een chique drank. Kosten: 4,65 gulden. De voerman moest met zijn paard slapen in de schuur. Dat was nogal prijzig: 2,15 gulden, terwijl het 'slaapgelt', zoals in de nota staat vermeld, voor de heren slechts 2 stuivers per persoon kostte.
De volgende morgen bij het ontbijt werden onder andere beschuit en brandwijn genuttigd.
's Middags moest er na afloop van de schouw nog even goed gedronken worden, met allerlei personen die op een of andere manier erbij betrokken waren geweest. In totaal ging het om een gezelschap van maar liefst 34 mensen, waaronder ook verscheidene dames. Zo gingen er meer dan 100 flesjes wijn doorheen, de nodige kannen bier, jenever én ettelijke porties tabak. Alles bij elkaar bedroegen de onkosten van deze schouw toen ruim 145 gulden, wat overeenkomt met een bedrag van 1400 euro nu.
De volgende morgen bij het ontbijt werden onder andere beschuit en brandwijn genuttigd.
's Middags moest er na afloop van de schouw nog even goed gedronken worden, met allerlei personen die op een of andere manier erbij betrokken waren geweest. In totaal ging het om een gezelschap van maar liefst 34 mensen, waaronder ook verscheidene dames. Zo gingen er meer dan 100 flesjes wijn doorheen, de nodige kannen bier, jenever én ettelijke porties tabak. Alles bij elkaar bedroegen de onkosten van deze schouw toen ruim 145 gulden, wat overeenkomt met een bedrag van 1400 euro nu.
Rond de Toren 1 juni 2020
