|
|
update 25-01-2018
|
|
Sambeekse droedels uit 1620
|
25-01-2018
|
Velen doen het: tijdens een saaie vergadering of een langdurig telefoongesprek op een papiertje gedachteloos wat tekeningetjes zitten maken. Een bloemetje, een huisje, een poppetje.
Dergelijke tekeningetjes worden droedels genoemd.
Niet alleen nú zetten mensen zomaar wat krabbeltjes op papier, ook vroeger gebeurde dat.
In het dorpsarchief van Sambeek wordt onder andere de kerk- en armenrekening uit de jaren 1620 bewaard - zo'n vierhonderd jaar oud dus. Het is trouwens de oudste die de tand des tijds heeft doorstaan. Ook eerder al werden er kerk- en armenrekeningen opgemaakt, maar die zijn verloren gegaan.
Kasboeken van vroeger
Kerk- en armenrekeningen zijn in feite kasboeken, waarin door een van de twee kerkmeesters financiële verantwoording werd afgelegd over de inkomsten en uitgaven voor het kerkgebouw en de armen van het dorp.
In veel plaatsen zijn de kerk- en armenrekeningen gescheiden in een kasboek met de inkomsten en uitgaven voor het kerkgebouw en een ander kasboek met de ontvangsten voor de armen en wat er voor hen was uitgegeven. In Sambeek echter zijn beide financiële verantwoordingen samengevoegd.
Dergelijke tekeningetjes worden droedels genoemd.
Niet alleen nú zetten mensen zomaar wat krabbeltjes op papier, ook vroeger gebeurde dat.
In het dorpsarchief van Sambeek wordt onder andere de kerk- en armenrekening uit de jaren 1620 bewaard - zo'n vierhonderd jaar oud dus. Het is trouwens de oudste die de tand des tijds heeft doorstaan. Ook eerder al werden er kerk- en armenrekeningen opgemaakt, maar die zijn verloren gegaan.
Kasboeken van vroeger
Kerk- en armenrekeningen zijn in feite kasboeken, waarin door een van de twee kerkmeesters financiële verantwoording werd afgelegd over de inkomsten en uitgaven voor het kerkgebouw en de armen van het dorp.
In veel plaatsen zijn de kerk- en armenrekeningen gescheiden in een kasboek met de inkomsten en uitgaven voor het kerkgebouw en een ander kasboek met de ontvangsten voor de armen en wat er voor hen was uitgegeven. In Sambeek echter zijn beide financiële verantwoordingen samengevoegd.
Eerste pagina van de kerk- en armenrekening van Sambeek uit de jaren 1620.
Armenzorg
Armenzorg was vroeger een van de belangrijkste taken van de katholieke kerk. Ook na 1648 toen de gereformeerden in Sambeek het kerkgebouw (en daarmee ook alle inkomsten) hadden overgenomen werd aan de armen van het dorp (ook aan de katholiek gebleven inwoners) met Pasen, Pinksteren en Kerstmis brood uitgedeeld. En individueel kregen sommige armen soms eveneens wat toegeschoven.
Altaren herstellen
In de kerk- en armenrekeningen zijn de inkomsten en uitgaven voor het kerkgebouw over een bepaald jaar opgenomen. Regelmatig terugkerende onkostenposten waren die van gebroken glas en kapotte leien. En ook inpandig moest er regelmatig wat aan het kerkgebouw gebeuren.
Zoals in 1620, toen een zekere Jan Rohr hoff van Hattigem een nota van 38 gulden en tien stuivers (huidige waarde: ruim 600 euro) indiende voor herstelwerkzaamheden aan drie altaren in de Sambeekse kerk. Dit bedrag werd door de kerkmeesters aan hem uitbetaald.
Armenzorg was vroeger een van de belangrijkste taken van de katholieke kerk. Ook na 1648 toen de gereformeerden in Sambeek het kerkgebouw (en daarmee ook alle inkomsten) hadden overgenomen werd aan de armen van het dorp (ook aan de katholiek gebleven inwoners) met Pasen, Pinksteren en Kerstmis brood uitgedeeld. En individueel kregen sommige armen soms eveneens wat toegeschoven.
Altaren herstellen
In de kerk- en armenrekeningen zijn de inkomsten en uitgaven voor het kerkgebouw over een bepaald jaar opgenomen. Regelmatig terugkerende onkostenposten waren die van gebroken glas en kapotte leien. En ook inpandig moest er regelmatig wat aan het kerkgebouw gebeuren.
Zoals in 1620, toen een zekere Jan Rohr hoff van Hattigem een nota van 38 gulden en tien stuivers (huidige waarde: ruim 600 euro) indiende voor herstelwerkzaamheden aan drie altaren in de Sambeekse kerk. Dit bedrag werd door de kerkmeesters aan hem uitbetaald.
De nota van Jan Rohr hoff van Hattigem uit 1620 voor zijn werkzaamheden aan de altaren in de kerk van Sambeek.
Tekeningetjes
Op de achterkant van deze nota staan drie, met potlood gekrabbelde en enigszins vervaagde tekeningetjes: een duif met gespreide vleugels, een gezichtje met krullend haar en twee naar elkaar gekeerde duifjes. De tekeningetjes hebben geen enkel verband met de door Jan Rohr hoff van Hattigem geschreven nota aan de voorkant.
Op de achterkant van deze nota staan drie, met potlood gekrabbelde en enigszins vervaagde tekeningetjes: een duif met gespreide vleugels, een gezichtje met krullend haar en twee naar elkaar gekeerde duifjes. De tekeningetjes hebben geen enkel verband met de door Jan Rohr hoff van Hattigem geschreven nota aan de voorkant.
De in potlood uitgevoerde tekeningetjes op de achterzijde van de nota van Jan Rohr hoff van Hattigem.
Controleurs
De vraag is: wie zou die tekeningetjes gemaakt kunnen hebben en wanneer? Jan Rohr hoff van Hattigem waarschijnlijk niet. Het ligt niet voor de hand om een nota in te dienen met krabbeltjes op de achterzijde.
Het meest waarschijnlijke is dat een van de acht personen die aanwezig waren bij de controle van deze kerk- en armenrekening dit heeft gedaan. Misschien wel uit verveling, want het nalopen van de inkomsten en uitgaven was een tijdrovende klus omdat veel bedragen moesten worden omgerekend in de toen geldende muntwaarden en inhoudsmaten. Het ligt niet voor de hand dat de tekeningetjes na deze controle zijn gemaakt. Immers als de rekeningen in orde waren bevonden werden ze opgeborgen en kwamen ze maar zelden meer te voorschijn.
De vraag is: wie zou die tekeningetjes gemaakt kunnen hebben en wanneer? Jan Rohr hoff van Hattigem waarschijnlijk niet. Het ligt niet voor de hand om een nota in te dienen met krabbeltjes op de achterzijde.
Het meest waarschijnlijke is dat een van de acht personen die aanwezig waren bij de controle van deze kerk- en armenrekening dit heeft gedaan. Misschien wel uit verveling, want het nalopen van de inkomsten en uitgaven was een tijdrovende klus omdat veel bedragen moesten worden omgerekend in de toen geldende muntwaarden en inhoudsmaten. Het ligt niet voor de hand dat de tekeningetjes na deze controle zijn gemaakt. Immers als de rekeningen in orde waren bevonden werden ze opgeborgen en kwamen ze maar zelden meer te voorschijn.
De namen van de aanwezige personen bij de controle van de kerk- en armenrekening uit de jaren rond 1620. Misschien dat een van hen de tekeningetjes gemaakt heeft.
Schoolmeester
De personen, die op 2 maart 1622 de rekening controleerden, waren: pastoor Matthias Riebrouck, koster Christiaen Crouwer, deurwaarder Jan Alijslegers en schoolmeester Willem Ansem Bomenberchs.
Verder waren aanwezig Thomas Willems, Jacob Wolters, Claes Huggers en Thoenys Jacobs. De laatste drie konden niet schrijven. Het is dus onwaarschijnlijk dat zij een tekenpotlood hebben gehanteerd.
De naam van schoolmeester Willem Ansem Bomenberchs komt voor in deze kerk- en armenrekening. Hij had in de kerk enkele altaren opgeknapt en was waarschijnlijk - ook gezien zijn beroep - de meest creatieve van de acht personen. Met het nodige voorbehoud zou hij kunnen worden aangemerkt als de maker van deze 17e eeuwse Sambeekse droedels.
De personen, die op 2 maart 1622 de rekening controleerden, waren: pastoor Matthias Riebrouck, koster Christiaen Crouwer, deurwaarder Jan Alijslegers en schoolmeester Willem Ansem Bomenberchs.
Verder waren aanwezig Thomas Willems, Jacob Wolters, Claes Huggers en Thoenys Jacobs. De laatste drie konden niet schrijven. Het is dus onwaarschijnlijk dat zij een tekenpotlood hebben gehanteerd.
De naam van schoolmeester Willem Ansem Bomenberchs komt voor in deze kerk- en armenrekening. Hij had in de kerk enkele altaren opgeknapt en was waarschijnlijk - ook gezien zijn beroep - de meest creatieve van de acht personen. Met het nodige voorbehoud zou hij kunnen worden aangemerkt als de maker van deze 17e eeuwse Sambeekse droedels.
